Chỉ số phái sinh hay còn được gọi là chỉ số tương lai, là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực đầu tư tài chính, đặc biệt là trong trên thị trường chứng khoán và thị trường hàng hóa. Chỉ sốnày là một công cụ đo lường hiệu suất của một nhóm tài sản cơ bản, cho biết xu hướng biến động của giá. Trong bối cảnh  đầu tư vào lĩnh vực tài chính ngày càng phát triển thì việc hiểu rõ về khái niệm chỉ số phái sinh là gì sẽ giúp các người tham gia có thêm cơ hội để đầu tư thông minh và tối ưu hoá lợi nhuận.

Chỉ số phái sinh là gì?

Chỉ số phái sinh là một loại công cụ tài chính phái sinh dùng để giao dịch hợp đồng tương lai (futures contract) hoặc quyền chọn (options contract) dựa trên giá trị của một tài sản gốc như hàng hóa, tiền tệ, chứng khoán, chỉ số hoặc lãi suất. Chúng được tính dựa trên giá trị của tài sản gốc và được sử dụng để đo lường và giao dịch các quyền và nghĩa vụ tương lai đối với tài sản đó.

Một số chỉ số phái sinh phổ biến có thể kể đến như: Chỉ số Dollar Index DXY, chỉ số VNIndex, chỉ số VN30, …

Tầm quan trọng của chỉ số phái sinh: cơ hội và tiềm năng tại Việt Nam

Phái sinh cho phép người tham gia giao dịch tạo ra lợi nhuận từ biến động giá của các tài sản gốc mà không cần sở hữu trực tiếp chúng, chính vì vậy chỉ số phái sinh được sử dụng rất rộng rãi, đặc biệt là cho các loại tài sản khó giao dịch. Đồng thời chỉ số này cũng được sử dụng như công cụ giảm thiểu rủi ro khi tài sản gốc biến động quá mạnh.

• Đo lường hiệu suất thị trường: Chỉ số tài chính phái sinh giúp đo lường hiệu suất của một thị trường tài chính cụ thể, cho phép các nhà đầu tư theo dõi sự biến động và xu hướng của thị trường trong thời gian thực.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Chỉ số phái sinh cũng cung cấp cho các nhà đầu tư nhiều cơ hội giao dịch, giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư, giảm thiểu rủi ro và tăng khả năng sinh lời.
• Phòng ngừa rủi ro: Chỉ số tài chính phái sinh cũng được sử dụng để phòng ngừa rủi ro bằng cách sử dụng các hợp đồng phái sinh để bảo vệ danh mục đầu tư khỏi sự biến động không lường trước của thị trường.

Phân loại chỉ số phái sinh

Dựa trên chứng khoán phái sinh

VNIndex, VN30, S&P, Dow Jones,…. là những chỉ số chứng khoán phái sinh được nhiều người quan tâm và sử dụng. Mặc dù không thể trực tiếp giao dịch nhưng các chỉ số này cũng giúp cho nhà đầu tư cập nhật được xu hướng tổng quan của một nhóm các mã chứng khoán.

Chứng khoán phái sinh là một loại công cụ tài chính phái sinh và được lập chỉ mục từ tài sản gốc như cổ phiếu, chỉ số chứng khoán hoặc hàng hóa. Chứng khoán phái sinh có giá trị tương ứng với tài sản gốc, và được sử dụng để giao dịch các hợp đồng tương lai hoặc tùy chọn.

Bên cạnh những ưu điểm không thể phủ nhận, giao dịch chứng khoán phái sinh cũng có rủi ro. Giá của các hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn có thể thay đổi nhiều hơn so với giá của tài sản gốc, và có thể gây thua lỗ cho nhà đầu tư. Do đó, trước khi tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh, người đầu tư cần phải hiểu rõ về các yếu tố ảnh hưởng đến giá và rủi ro để có kế hoạch quản lý phù hợp.

Dựa trên hàng hóa phái sinh

Một số chỉ số phái sinh hàng hóa phổ biến như: Goldman Sachs Commodity Index (GSCI),  Bloomberg Commodity Index (BCOM), Rogers International Commodity Index (RICI), MXV Index, …

Hàng hóa phái sinh có giá trị tương ứng với tài sản gốc và được sử dụng để giao dịch các hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn. Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận để mua hoặc bán một số lượng hàng hóa cụ thể vào một thời điểm trong tương lai với giá cố định. Quyền chọn là một loại hợp đồng cho phép người sở hữu mua hoặc bán một số lượng hàng hóa với giá cố định vào một thời điểm trong tương lai.

Giá hàng hóa thường biến động mạnh và tạo ra cơ hội để kiếm lợi nhuận lớn. Với các hợp đồng tương lai và quyền chọn, bạn có thể kiếm được lợi nhuận từ sự biến động của giá hàng hóa mà không cần sở hữu trực tiếp tài sản.

Xem thêm về: hàng hóa phái sinh

Giao dịch chỉ số phái sinh như thế nào

Các chỉ số phái sinh thường không được giao dịch trực tiếp nhưng được sử dụng để đo tổng quan về sức mạnh và xu hướng thị trường. Chúng có thể dùng để dự đoán hướng di chuyển của chỉ số tài chính trong tương lai và tạo lợi nhuận từ chênh lệch giá.

Để tham gia giao dịch phái sinh tại Việt Nam, nhà đầu tư cần mở tài khoản giao dịch với một công ty uy tín được đăng ký cho phép giao dịch chỉ số tài chính, chẳng hạn như các công ty chứng khoán hoặc công ty thành viên của Sở giao dịch hàng hóa. Sau đó, nhà đầu tu có thể sử dụng phần mềm giao dịch để đặt lệnh mua hoặc bán hợp đồng phái sinh.

Nhà đầu tư sẽ cần đặt một số tiền ký quỹ tương ứng với giá trị của hợp đồng. Khi hợp đồng đáo hạn, sẽ có sự chuyển giao giữa giá trị của hợp đồng và giá trị thực tế của chỉ số tài chính.

Tại sao nên giao dịch phái sinh hàng hóa

Tại Việt Nam, đầu tư hàng hóa phái sinh đang khẳng định vị thế của mình bằng những ưu điểm vượt trội sau đây:

• Khả năng giao dịch linh hoạt: Thị trường hàng hóa phái sinh mở cửa 24/7, cho phép nhà đầu tư giao dịch vào bất cứ thời điểm hay không gian nào phù hợp. Bên cạnh đó,  cơ chế giao dịch 2 chiều và ngay lập tức T+0 cũng mang lại nhiều cơ hội kiếm lợi nhuận hơn.
• Thị trường toàn cầu: cho phép bạn tham gia vào các thị trường hàng hóa khác nhau trên toàn thế giới từ Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc, …
• Tiềm năng sinh lời: Giá hàng hóa thường biến động mạnh cùng việc được phép sử dụng đòn bẩy hoàn toàn miễn phí nên sẽ tạo ra cơ hội để kiếm lợi nhuận lớn với tỷ lệ sinh lời hấp dẫn.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Có cơ hội đầu tư vào gần 50 sản phẩm hàng hóa với nhiều mức vốn đa dạng, mức biến động khác nhau,được niêm yết trên các Sở giao dịch hàng hóa lớn trên thế giới như CBOT, NYMEX, CME Group, TOCOM, …

Tìm hiểu thêm: Tại sao nên lựa chọn đầu tư hàng hóa